Vier jaar geleden kwam ik voor het eerst in aanraking met tadelakt. Ik was op zoek naar een omhullend, naadloos materiaal voor de wanden en plafond van een badkamer. Ik zelf ervaar douchen als een bijna meditatieve bezigheid. Het warme water over mijn nek en rug en het geluid van kletterend water laat mij naar binnen keren.
Voor mijn opdrachtgever wilde ik een badkamer ontwerpen wat dit gevoel zou versterken. Zo kwam ik terecht bij tadelakt. Een Marokkaanse pleistertechniek op basis van kalk. Dit prachtige, sensuele, natuurlijke en unieke materiaal bood mij alles waar ik naar op zoek was.
In Marokko word tadelakt al 2000 jaar gebruikt vanwege zijn decoratieve maar ook functionele eigenschappen. Hammams, moskeeën en ziekenhuizen omarmen de waterafstotende, geurloze en hygiënische eigenschappen.

Naadloze doucheruimte met tadelakt vloer en wanden

Wastafel in Tinos Griekenland, Zege Architects

Kalk

Zoals gezegd is kalk de basis van tadelakt.
Oorspronkelijk wordt de kalk voor tadelakt gemijnd in de bergen nabij Marrakesh. Het rauwe materiaal in deze contreien heeft een speciale samenstelling wat tadelakt zijn karakteristieke eigenschappen geeft. Marokkaanse tadelakt bestaat uit ongeveer 95% gebrande (gecalcineerde) kalksteen; de andere 5% bestaat uit zand en as van het verbrandingsproces.
Kalk is een mineraal bindmiddel wat ontstaat door verbranding (calcinatie) van kalksteen (CaCo3). Bij hoge temperaturen scheidt koolstofdioxide (CO2) en onstaat er calciumoxide (CaO) ofwel ongebluste kalk. Industriële calcinatie vind plaats met temperaturen van 1000°C tot 1450°C. Echter in de ovens in Marokko zijn de temperturen veel lager (onder de 200°C) en fluctueren.
Kalksteen valt daardoor niet compleet uit elkaar en wordt om die reden gebroken met een hamer en daarna vermalen. Deze substantie wordt besprenkelt met water waardoor een exotherme reactie onstaat. Wat overblijf is een substantie van gebrande en ongebrande kalk. Tadelakt ontstaat nadat er een mortel (Ca(OH)2) van wordt gemaakt door toevoeging van verschillende hoeveelheden water.
Deze mortel hard uit door een reactie met de Koolstofdioxide (CO2) in de lucht. Wat uiteindelijk overblijft is kalksteen (CaCo3)!

Olijfzeep

Wat tadelakt uiteindelijk zijn unieke glanzende fluweelachtige uitstraling geeft is olijfzeep. Deze zeep is essentieel om de tadelakt waterafstotend te maken. Tijdens het polijsten penetreert de zeep in de diepste lagen van de pleister en reageert met de kalk. Er ontstaat een waterafstotend geheel. Dit polijsten gebeurd traditioneel met een harde gladde steen zoals een agate.
Timing is everything bij het aanbrengen en polijsten van tadelakt. De zuigende werking van de ondergrond, alsmede de luchtvochtigheid bepaald hoe snel de pleister droogt en wanneer begonnen moet worden met polijsten. Te vroeg en je maakt gaten in de pleister, te laat en het is niet meer mogelijk een glad waterafstotend geheel te creëren.

hygiënisch

Kalk is alkalisch, wat wil zeggen het tegenovergestelde van zuur. Schimmels en sporen maken geen kans op alkalische ondergronden. Hierdoor is tadelakt een ideaal materiaal voor vochtige en slecht geventileerde ruimten.

Het water uit onze kraan is ook kalkrijk. Kijk maar naar de kalkaanslag in je wasmachine of douchekraan. Calgonit, antikal en dergelijke zijn producten die strijden tegen deze kalkaanslag. Bij wanden van tadelakt heb je deze chemische producten niet meer nodig. Kalk komt de tadelakt juist ten goede. Kleine scheurtjes en barstjes worden door de kalk uit het water automatisch opgevuld.
Argumenten die ik weleens hoor dat tadelakt onderhoudsgevoelig zou zijn begrijp ik daarom ook niet. Af en toe insmeren met olijfzeep waar je jezelf en partner ook mee insmeert houd de tadelakt in topconditie.

Vakmanschap

Tadelakt aanbrengen is anders dan bijvoorbeeld leem niet zomaar zelf te doen! Essentieel is ervaring met het materiaal om te weten hoe het zal gaan reageren en wanneer te gaan polijsten. Laat het daarom aanbrengen door een vakman die het materiaal door en door kent. Als je het liever zelf doet, oefen dan veel op stukken waar het geen kwaad kan.