Introductie

Leem is het oudste bouwmateriaal ter wereld. Al zins mensenheugenis word leem als bouwmateriaal toegepast. Ook vandaag de dag woont volgens de VN 30 procent van de wereld populatie in huizen gemaakt van leem.
Bij ons in het westen is leem als bouwmateriaal na de tweede wereld oorlog (door de opkomst van beton, staal en baksteen) een beetje in de vergetelheid geraakt. En dat is jammer.
Leem is mengsel van zand, klei en silt. Door te variëren in verschillende verhoudingen, is leem voor vele doeleinden toepasbaar. Zo kan het gebruikt worden als pleisterwerk (stuc). Als bouwmateriaal voor muren. Maar ook vloeren en zelfs daken in de vorm van koepels en tunnels kunnen er mee worden gemaakt.
Leem lijkt nu een comeback te maken. Ook ik, als jonge ontwerper, ben een groot fan van het veelzijdige en gezonde bouwmateriaal.

Eigenschappen

Leem heeft vele fijne eigenschappen:

• Vochtregulerend, leem is in staat om vocht op te nemen en af te staan zodat de luchtvochtigheid in een huis op een constant peil blijft.
• Leem werkt als een warmtebuffer. Een warmtewand in combinatie met leem zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling en afgifte over de hele muur, in de winter kan men dan warm water door de leidingen in de muur laten stromen voor een aangename temperatuur en in de zomer koel water voor opname van de warme lucht in de woonkamer.
• Vormvrijheid, met leem kun je alle vormen maken die je maar wenst van vlak en strak naar rond en ruw.
• Leem kan op bijna alle ondergronden worden toegepast onder andere op baksteen, gipsplaten, kalkzandsteen, fermacel, pavatex, steengaas en riet.
• In een huis met leem waar wordt gerookt zal men minder last hebben van de rooklucht omdat leem in staat is om deze geuren op te nemen.
• Brandwerend De brandwerendheid van een gestuukte leemwand op riet bedraagt conform TNO NEN 6069 (28mm leemlaag) l25min.
• Damp-open, d.w.z. het ‘ademt’. Bij het damp-open bouwen wordt vocht dat binnenshuis ontstaat afgevoerd door de constructie en afgegeven aan de buitenlucht. Dit voorkomt in hoge mate schimmel en spochtvorming en geeft een basis voor een gezond woonklimaat.
• Geluiddempend, leem draagt bij tot de demping van geluiden van buitenaf.
• Leem laadt zich niet elektrostatisch op, werkt neutraliserend op aardstralen en kosmische straling en GSM- en DECT straling, wordt niet beïnvloed door statische magneetvelden en is ongevoelig voor elektromagnetische velden.
• En wat zeker heel belangrijk is, is dat leem een 100% natuurvriendelijk materiaal is zonder chemische toeslagstoffen.

Een andere fijne bijkomstigheid is dat het erg leuk is om met leem te bouwen. Er zijn diverse workshops te doen waar je leert werken met leem. Ikzelf heb in juli 2013 de workshop “bouwen met leem” gevolgd bij Building Traditions in Schoorl.

Zand, klei en stro worden gemixt tot de ideale substantie.

Bouwmethoden

Er zijn vele methoden om te bouwen met leem. Je kan het stampen in een mal; rammed earth.
Stenen drogen in de zon; adobe. Blokken samenpersen tot stenen; CEB (compressed earth block). Gieten of kneden zoals cob en wattle and daub (vlechtwerk en leem).
Elke methode heeft zijn eigen uitstraling en leem is er in vele tinten waardoor er voor architecten eindeloos valt te variëren.